Dziedziczenie choroby Pompego

 

Geny to nośniki informacji,znajdujący się w każdej komórce ciała.Stanowią kod, kod który podobnie jak program komputerowy, steruje życiem komórki. Wystąpeinie choroby Pompego zależne jest od genów, które otrzymujemy w spadku po rodzicach.

 

 

Choroba Pompego - możliwości zachorowania

Geny to nośniki informacji, znajdujące się w każdej komórce ciała. Stanowią kod, który podobnie jak program komputerowy, steruje życiem komórki. Wystąpienie choroby Pompego zależne jest od genów, które otrzymujemy w spadku po rodzicach.

U osób z chorobą Pompego, gen odpowiedzialny za wytwarzanie enzymu GAA jest wadliwy. W konsekwencji powstaje niedostateczna ilość enzymu GAA, a w niektórych przypadkach występuje jego całkowity brak. Jak wyjaśniono wcześniej, prowadzi to do nadmiernego gromadzenia się glikogenu w mięśniach, co jest przyczyną problemów zdrowotnych, występujących w chorobie Pompego (patrz rozdział „Wprowadzenie”) .

 

Choroba Pompego przekazywana w rodzinach z pokolenia na pokolenie

Większość genów w organizmie człowieka występuje w dwóch kopiach. Jedna wersja pochodzi od matki, a druga od ojca. O zachorowaniu na chorobę Pompego decyduje niekorzystna kombinacja kopii genu GAA otrzymanych przez daną osobę od rodziców.

  • Osoba posiadająca obie prawidłowe kopie genu GAA w parze, a także jej potomstwo, nie zachorują na chorobę Pompego.
  • Osoba, która jedną kopię genu GAA ma prawidłową, a drugą wadliwą, także nigdy nie zachoruje na chorobę Pompego, ale jako nosiciel jednej nieprawidłowej kopii genu może potencjalnie mieć dzieci chore na tę chorobę, jeżeli zdarzy się, że nosicielem będzie również partner/partnerka tej osoby (patrz niżej).
  • Osoba posiadająca obie nieprawidłowe kopie genu GAA w parze zachoruje na chorobę Pompego. Od chwili poczęcia ma tę chorobę zapisaną w genach przekazanych przez rodziców. Wiek zachorowania, nasilenie oraz szybkość postępowania objawów mogą być bardzo zróżnicowane i zależą od typu mutacji, jakie występują w każdej z dwóch kopii genu GAA.

 

 

Choroba Pompego - prawdopodobieństwo przekazania potomstwu

Choroba Pompego jest dziedziczona w sposób autosomalny recesywny. Aby zrozumieć co to oznacza, wyobraź sobie, że zarówno mężczyzna, jak i kobieta, są nosicielami choroby Pompego. Każde z nich ma jedną prawidłową i jedną wadliwą kopię genu GAA. Jedna prawidłowa kopia genu GAA jest wystarczająca, aby komórki mięśni i innych tkanek wytwarzały dostateczną ilość enzymu GAA, zapobiegającą nadmiernemu gromadzeniu się glikogenu.
Są oni zatem zdrowi, ale ponieważ posiadają po jednej zmutowanej kopii genu GAA, mogą mieć chore dziecko.

Jak duże jest ryzyko wystąpienia choroby Pompego w potomstwie tej pary?

  • Ryzyko, że dziecko odziedziczy 2 wadliwe kopie genu GAA i zachoruje na chorobę Pompego, wynosi 25% .

  • Prawdopodobieństwo, że dziecko odziedziczy jedną wadliwą kopię genu GAA i będzie zdrowym nosicielem choroby Pompego, wynosi 50%.

  • Możliwość, że dziecko odziedziczy dwie prawidłowe kopie genu GAA i nie zachoruje na chorobę Pompego ani nie będzie jej nosicielem, wynosi 25%.

 

Należy pamiętać

Należy pamiętać, że są to jedynie wyliczenia statystyczne o charakterze szacunkowym i nie zawsze muszą się potwierdzić w rzeczywistości. Jeżeli w opisanej sytuacji ryzyko urodzenia dziecka chorego na chorobę Pompego wynosi 25% (tzn. ¼), to nie oznacza to, że w przypadku urodzenia się w danej rodzinie pierwszego dziecka chorego na chorobę Pompego, kolejne troje dzieci tych samych rodziców będzie zdrowych. Przedstawione wartości ryzyka dotyczą osobno każdej ciąży i nie zależą od liczby chorych dzieci z poprzednich ciąż. Należy również pamiętać, że ryzyko urodzenia dziecka z chorobą Pompego nie zależy od płci.

Powyższa sytuacja, kiedy to rodzice są nosicielami choroby Pompego, jest najbardziej powszechnym scenariuszem.

Jakie jest ryzyko wystąpienia choroby Pompego u potomstwa, jeżeli jedno z rodziców jest chore na tę chorobę?

Jeżeli jedno z rodziców jest chore na chorobę Pompego, a drugie jest zdrowe i nie jest nosicielem, ryzyko wystąpienia choroby Pompego u potomstwa jest niemal zerowe. Jeżeli jednak jedno z rodziców jest chore, a drugie jest zdrowe, ale jest nosicielem jednej wadliwej kopii genu GAA, ryzyko wystąpienia choroby Pompego u potomstwa wynosi aż 50%. Ryzyko to sięga 100% w sytuacji, gdy oboje rodzice są chorzy na chorobę Pompego.

Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby Pompego może być różne w poszczególnych rodzinach. Z tego powodu, każda rodzina, w której rozpoznano przypadek choroby Pompego, wymaga konsultacji w poradni genetycznej!

Piśmiennictwo

 

  1. Leslie N, Bailey L. Pompe Disease. 31 sierpień 2017 [aktualizacja 11 maj 2017]. W: Adam MP, Ardinger HH, Pagon RA, et al., GeneReviews® [Internet]. Seattle (WA): University of Washington, Seattle; 1993-2019.
  2. Tarnopolsky M et al. Can J Neurol Sci. 2016; 43(4):472-85